FİZİBİLİTE RAPORU NEDİR

Fizibilite raporu yatırımlar için hazırlanan çalışmaların bütünüdür. Bu çalışmalar yatırımın yapılması durumunda karlılıgının ne olacagını gösteren raporlamadır. Kısaca yatırımın ne kadar “yapılabilir” olduğunu gösteren bir rapor türüdür fizibilite raporları.

Fizibilite Raporu düşünülen yatırımla ilgili sektör araştırmasına, teknik araştırmaya ve finansal tablolarının hazırlanması olmak üzere 3 önemli konuya yer verir. Bu konuların hepsinde ortak özellik yatırım yapılmadan önce bekleyen sorunlar, problemler yada fırsatlar nelerdir buna yer vermek ve yatırımla ilgili belirsizlikleri olabildiğinde öngörülebilir duruma getirmektir.

Fizibilite raporlarında her yatırımın kendine özgü bir araştırması ve raporlaması vardır. Her yatırımın karakteristiği farklı oldugu için tek bir şablon fizibilite raporunun tüm yatırımlarda kullanılabileceğini söylemek çok büyük hata olur.

Başarısız yatırımların nedenleri araştırıldığında karşımıza ilk çıkan neden ön araştırmasının yapılmamış olması çıkıyor. Yani fizibilite raporunun hazırlanmamış olması yada çok acemice bir fizibilite raporunun hazırlanması milyon TL tutarında yatırımların başarısızlıkla sonuçlanmasına neden oluyor.

Sektör Araştırması

Fizibilite raporunda ilk kısım sektör araştırması ile ilgili kısımdır. Yatırıma konu olan ürün ve hizmetle ilgili olarak genel bilgi verilir. Ne üretilecek, kalitesi ne olacak birin maliyeti nedir gibi en temel soruların cevabını verilir bu kısımda. Ürünle ilgili özellikle rakamların kullanılması ve olabildiğince somut verilerin kullanılması gerekir.

Yanlış ürün tanımına örnek: süt üretimi yatırımı

Dogru ürün tanımı örneği ise Eskişehir ilinde Çifteler ilçesinde X köyünde günlük 10 tonluk inek sütü üretimi yatırımı

Tarım ve hayvancılıkla ilgili fizibilite raporlarında üretilecek ürünün hangi hava koşullarında ne tür toprakta yetişeceği ürünün genel özelliklerine yönelik rakamsal verilere mutlak konulmalıdır.

Sektör araştırmasında en öncelikli kısım üretilecek ürün yada hizmetle ilgili bilgi vermektir. Sonraki kısım ise ürünle ilgili yerel, bölgesel olarak arz talep durumunu detaylıca koymaktır.

Sektör araştırmasında cevabı aranacak en önemli sorular:

• Üretilecek ürüne ilişkin somut bilgiler, açıklamalar
• Bu üretimi gerçekleştirebilecek şartlara sahipmiyiz
• Ürünü ürettikten sonra satabilecek miyiz? Hangi fiyata, rakiplerimiz kimler, ürünle ilgili bilmemiz gereken önemli konular bu kısımda eklenmelidir.

İlk kısımda yazdıgımız gibi burda da tekrar etmekte fayda var. Yatırımın türüne göre sektörel araştırma kısmında önemli sorular ve sektörel araştırmanın içeriği farklılık gösterebilir.

Çok genel olarak sektörel araştırma kısmında şu başlıklar olmalıdır:

• Yatırımın yada projenin tanımlanması
• Ürün yada hizmetin tanımlanması
• Sektörel analiz
• Arz durumu
• Talep durumu
• Teşvik ve hibeler
• Girdi piyasaları
• Satış ve pazarlama stratejileri

Teknik Araştırma

Bu kısımda yatırımın yapılacağı yerin nedenleri ile belirtilmesi gerekmektedir. Bir çok yatırımın en önemli konularından bir tanesidir, özellikle tarım ve hayvancılıkta hayati derecede önemlidir. Kuruluş yer seçimi ile ilgili en güzel örnek Karadeniz’de fizibilite çalışması yapılmadan somon üretim çiftliğinin kurulmasını söyleyebiliriz. Somon balığının özelliği soguk deniz suyu istemesi ve belirli sıcaklıkta ürememesi. Yada bir başka örnek kuruluş yerinin seçimi ile ilgili uygun toprak türüne bakılmaksızın dikilen ceviz ağaçları ve bir süre sonra hepsinin kuruması.

Teknik araştırma kısmında üretilecek ürün yada hizmet için kullanılacak teknoloji için gerekli olan teknoloji, makina ve gerekli yatırım kalemleri burda özellikleri ile birlikte anlatılmalıdır. Sonrasında nasıl bir üretim süreci belirleneceği, ürünün üretimi ile ilgili süreç burda detaylı olarak anlatılmalıdır.

Buraya kadar ki tüm kısımlarda ana hedef soyut olan yatırım fikrini olabildiğince somutlaştırmaktır.

Çok genelleme yaparsak herhangi bir yatırımın teknik analiz kısmında olması gereken başlıklar:

• Kuruluş yeri neresidir
• Kullanılacak teknoloji ve Üretim sürecinin anlatılması
• Çevresel değerleme
• Uygulama planı

Finansal Fizibilite Çalışması

Fizibilite raporunun son kısmı ve en önemli kısmı ise finansal fizibilite kısmıdır. Fizibilite raporunun asıl amacı aslında yatırımın karlı bir yatırım olup olmadıgıdır. Şayet karlı ise ne kadar karlı, yatırımın değerleme sonuçları beklentilerimizi karşılıyormu bunları görmektir.

Finansal fizibilite kısmında

1.adım: toplam yatırım tutarının hesaplanması: projeyi hayata geçirebilmek için ne kadarlık bir yatırım yapacağız bunun hesaplanması gerekir. Olabildiğince büyük yatırım kalemlerine odaklanılmalı çok küçük kalemlerle fazla vakit kaybetmemek daha sonra fırsat buldukç bu küçük harcamaları eklemek dogru olur şayet zaman sıkıntımız varsa.

2.adım: işletme giderlerinin belirlenmesi: yatırımın yaptıktan sonra ürünümüzü üretebilmek için yada hizmeti verebilmek için her yıl toplan ne kadarlık bir gidere katlanmalıyız. Ürünün üretilmesi veya hizmetin verilebilmesi için gerekli olan giderlerin hesaplanmasıdır. İşçilik gideri, hammade gideri, faturalar, kira gibi...

3.adım: tahmini gelir: yatırımın konusu olan ürün yada hizmetten yıllık gelir beklentimiz nedir. Bu aşamada bunu hesaplamalıyız.

4.adım: gelir tablosunun hazırlanması: yatırımın tahmini gelir tablosu için artık bir çok parça elimizde bulunuyor. Bu parçaları birleştirerek yatırımın gelir tablosunu oluşturabiliriz. Yatırımlar için örnek gelir tablosu:

(+) Tahmini Gelirler

(-) İşletme Giderleri

Brüt Kar

(-) Amortisman Gd

(-) Faiz Gd

(-) Diğer Gd

VÖK

(-) Vergi Gd

Net Kar

Şayet ilave etmek istediğiniz yada çıkarmak istediğiniz gelir yada gider kalemi varsa çıkarabilir ve ekleyebilirsiniz.

5.adım: net nakit tutarının hesaplanması: bu aşamada yatırımın nakit akım tablosunu hazırlayarak yada çok büyük bir yatırım değilse ve çok fazla gelir gider kalemi yoksa gelir tablosundan yola çıkarakta net nakit tutarını hesaplayabilirsiniz. Yatırımlar için basit şekilde kullanabileceğiniz net nakit tutarı hesabı:

(+) Net Kar

(+) Amortisman Gd

(-) Kredi Anapara Ödemeleri (Varsa)
(+) Hibeler, teşvikler (Varsa)

(+) Hurda Satıl Tutarları (Varsa)

(-) Yatırımlar (ileriki yıllarda düşünülüyorsa)

6.adım: değerleme: artık yatırımın değerlemesi yapılabilir. Bir üst adımda hesaplanan net nakit tutarlarının net bugünkü değer, iç verim oranı hesabı ve geri ödeme süresi hesapları yapılarak yatırımın değerlemesi yapılır. New York Akademi olarak fizibilite eğitimlerimizde bu teknikleri uygulamaları ile birlikte yapmaktayız. Özellikle sonuçların yorumlanması değerleme tekniklerinde önemlidir.

7.adım:sonuçların yorumlanması: tüm finansal analiz kısmında hesaplanan önemli veriler yorumlanaran özet oluşturulur.

Serdar Kaya

New York Akademi

www.newyorkakademi.com