YATIRIMLAR’DA FİZİBİLİTE RAPORLARININ ÖNEMİ

Bir yatırımı yapacağınız zaman gelecekle ilgili bir çok belirsizlik karşınıza çıkar. Bu belirsizlikler şayet çok fazla ise yatırım kararından vazgeçebilir yatırımcı. Yada bu belirsizliklere ragmen risk alarak yatırım kararında devam edebilir. Yatırımcının tanımında yaparken zaten “risk” yatmaktadır. İşte bu riskleri ve yatırımın geleceği ile ilgili belirsizlikleri azaltmak iyi bir fizibilite raporu ile mümkündür.

Fizibilite raporları yatırımların en başından en sonuna kadar planlandığı ve 3 bölümden oluşan çalışmalardır. Bu raporlarda birinci aşamada yatırımı tanımlarsınız ve neden bu yatırıma ihtiyaç var nedenlerinizi sıralarsınız. Sonrasında üreteceğiniz ürün yada hizmetle ilgili teknik detayları verir en sonda ise finansal değerleme yer alır. Ve en son aşamadaki finansal tablolar sonunda yer alan değerlemeye göre yatırımın ne kadar karlı yada zararlı oldugunu görür yatırımcı.

Yatırımcı fizibilite raporunda ne üreteceğini, ne kadar satacağını, maliyetlerini, toplam yatırım tutarından finansman ihtiyacına kadar bir çok sorunun cevabını bulabilmektedir. Fizibilite Raporlarının Hazırlanması Eğitimimiz ayrıca bu soruların cevaını vermektedir. Daha fazla detay için tıklayınız.

Fakat her fizibilite raporunda hazırlayan kişinin konuya hakimiyetine göre fizibilite raporu çok yanıltıcıda olabilir. Ve ülkemizde fizibilite raporları yeni yeni gündeme geldiği için konuya hakim malesef çok fazla eğitimli işgücümüz bulunmamakta, tecrübesi olan ise çok çok az sayıdadır.

Peki buna neden böyle bir yazıya ihtiyaç duyuyorum. İzninizle bunu da açıklayayım. Ülkemizde hemen her bölgemizde fizibilite eğitimleri ve danışmanlıkları veriyorum. Bir çok yatırım için finansal modeller hazırlamış yada yapılan modellerin denetimini yapmışımdır. Ve bazen çok büyük hatalarla karşılaştığımı belirtmek isterim.

Var olan kaynakların verimli şekilde kullanılması, yatırımcılarımızın enerjilerini dogru alanlara aktarılması, yeni istihdam alanlarının oluşturulması gibi bir çok nedenden ötürü fizibilite raporları önemli.

Peki fizibilite raporunu başarız yapan nedir? Hangi faktörlere bakmanız lazım bir fizibilite raporunun başarısız olmaması için?

Bu fatörlere başlamadan önce fizibilite raporları ile belirtmem gereken önemli noktalar var:

 - Hangi yatırım olursa olsun isterse %100 devlet satın alma garantili olsun mutlaka fizibilite raporu o yatırım için hazırlanmalıdır.

- her yatırımın ayrı bir hikayesi modellenmesi ve hesaplanması olur. Aynı sektörde yada aynı şehirde dahi olsa fizibilite raporu farklılık gösterecektir.

-  ingilizce deki “business mind” yani tüccar kafası ile finansal modelleme bilgisi, teknikleri ve tecrübesi birleşmelidir.

Peki fzibilite raporunun başarısız olmaması için özen gösterilmesi gereken önemli konular nelerdir?

İşte sizlere tavsiye edeceğim konular:

Finans Eğitimi: Öncelikle fizibilite raporu hazırlayacak kişinin MUTLAKA ve MUTLAKA FİNANS  eğitimi almış olması gerekir. Bu konuda özgeçmişinin sizi ikna edici olması gerekir. Finansal modelleme bilgisine, tekniklerine ve tecrübesine sahip olmayan uzmanlardan uzak durulmalıdır.

Konuya hakim bir yatırımcımız bunu nasıl anlayabilir? Cevaplaması zor açıkcası.  X üniversitesi finans masterına sahip olması KESİNLİKLE ve KESİNLİKLE  bu kişinin finans bilgisi olduğu anlamı malesef taşımıyor. Hatta Amerika da herhangi bir üniversiye için bile aynı şeyleri söyleyebilirim.

Yatırımcı bu noktada konuya hakim güvendiği bir danışmana başvurmalıdır.

Piyasa Tecrübesi: İkinci faktör ise fizibilite raporunu hazırlayan kişinin finans piyasalarında tecrübesinin olmasıdır. New York Akademi olarak vermiş olduğum eğitim ve danışmanlık hizmetlerinde karşıma çıkanlar: ucuz fiyata hazırlamaları nedeniyle banka kökenlilere fizibilite raporunun hazırlatılması, yada internetten indirilen fizibilite şablonlarının doldurulması yada mali kökenli çalışanların hazırlaması. İnanın her yatırımın çok ayrı bir hikayesi ve modellenmesi var. Hiç bir yatırımda benzer şablonları, tahminleri kullanamazsınız. Bu konuyla ilgili raporu hazırlayacak kişide finansal modelleme iş tecrübesi, yurtdışı tecrübesi, piyasayı bilmesi gerekir.

Küresel Piyasalar: küresel piyasalarda neler oluyor bilmiyorsanız emin olun ama bir yıl ama 6 ay ama 5 yıl sonra mutlaka etkileneceksiniz! Konya ovasına bugday ekimi yapmayı dahi planlasanız bugün Ukrayna daki bir kuraklık Konya daki hasatın bugday satış fiyatını etkileyecektir. Petrol fiyatları, Amerika Merkez Bankası faiz politikaları gibi çok faktör sıralayabiliriz.

İş Dünyasının Nabzını Tutmak. Özellikle her yatırımla ilgili piyasadaki nabzı çok iyi bilmek gerekir. Örneğin zaman zaman ülkemizde moda yatırımlar bulunmaktadır. Bir dönem hayvancılıkla ilgili yatırımlar gündemdeydi. Bu yatırımı yapan bir çok yatırımcının işlerinin pek iyi gitmediğini gazetelerde okumaktayız. Bir dönem herkes ceviz yetiştiriciliğine girdi ki ceviz yatırımlarının çoğunun geri dönüşü 12 yıldan başlamaktadır en iyimser tahminlerle. Örneğin otel yatırımları yine çok moda günümüzde. Ancak otel yatırımlarında da irr rakamları %            12 yi geçene pek rastlamadım ve geri dönüşleri 15 yıla yakın. Bu örnekleri daha da çoğaltabiliriz, ancak ne yatırım olursa olsun yatırımın fizibilite raporunun başından sonuna kadar iyi araştırılmış olması gerekmektedir.

Varsayımlar Konusunda Öngörü: en önemli kısım açıkcası. Ve bu malesef bir çok yatırımın başarısızlığındaki ana etmen. Yatırımın gelir gider kalemlerinde ne tür varsayımlara dayanıldığı ve bu varsayımların hangi tekniklerle elde edildiği önemlidir.

Excel Bilgi ve Tecrübe Eksikliği: Fizibilite raporunda mali tablolar kısmında ve finansal modelin kurulmasında iyi bir excel bilgisi gerekmektedir. Excel’e dayanmayan hiç bir fizibilite raporunun günümüzde karşılığı olmadığını belirtebilirim

Yatırımın Riskleri: Hazırlanan yatırımda olası riskler nelerdir? Ve fizibilite raporunda bu riskler açıklanmış mı, bu risklere karşı olası alternatif çözümler sıralanmış mı? Fizibilite raporunda bunlara yer verilmelidir.

Fizibilite raporları bir yatırımın röntgeni gibidir aslında. Yatırımın başından sonuna kadar her sürecini detaylı şekilde göstermeye çalışır. İyi bir fizibilite raporu %100 olarak yatırımın başarısızlığını göstermek zorunda olduğu da anlaşılmamalı yada gelecekle ilgili tüm soruları dogru şekilde cevaplamalı demekte hata olur. Ancak yatırımın gelecekte karşılacağı belirsizlikleri minimum’a düşürmeye çalışır.

Yatırımcılarımıza yatırımlarında mutlaka fizibilite raporu hazırlatmalarını tavsiye ederim. Ancak fizibilite raporunu hazırlayan ekibinde konusunda uzman ve tecrübeli olması yatırımcılarımızın milyonlarca dolarını kurtarmasını da sağlar.

Serdar Kaya
New York Akademi
www.newyorkakademi.com